Jak być nieidealnym managerem – kilka słów o pułapce perfekcjonizmu!

Jak podaje Harvard Business Review, w ciągu ostatnich trzydziestu lat tendencja do perfekcjonizmu wśród młodych dorosłych wzrosła o 32%. Należy przy tym pamiętać, że jest to pułapka, która czyha na nas również w świecie biznesowym. Prowadząc szkolenia dla managerów, kierowników średniego szczebla i brygadzistów bardzo często słyszę zwroty “nie ma miejsca na błędy”, “wszystko powinno być zrobione idealnie”, “jeżeli ma nie wyjść, to lepiej w ogóle się za to nie zabierać”. Są to bardzo obrazowe przykłady pułapki perfekcjonizmu, w którą wpadają managerowie tych większych, jak i mniejszych firm.

Najprościej ujmując temat, perfekcjonizm to próba ciągłego dążenia do ideału, brak otwartości na błędy i niedokładności, a także częste poczucie niezadowolenia – nawet po osiągnięciu obiektywnego sukcesu. W psychologii perfekcjonizm rozumiany jest jako dążenie do realizacji wygórowanych standardów przy jednoczesnym wysokim poziomie samokrytyki, która w zasadzie uniemożliwia osiągnięcie oczekiwanych pułapów.

Cechy managera perfekcjonisty

• Krytycyzm – W pracy managera perfekcjonizm może przejawiać się m.in. wysokim poziomem krytycyzmu wobec działań swoich, a także efektów pracowników. Manager perfekcjonista bardzo rzadko będzie zadowolony ze swoich dokonań i sukcesów.
• Drobiazgowość – Znamienna jest także zbyt intensywna koncentracja na wielu szczegółach, które w dalszej perspektywie okazują się najczęściej mało istotne dla całości organizacji czy projektu. Zbyt duże przykładanie wagi do nieistotnych drobiazgów utrudnia pracę i utrudnia osiąganie celów.
• Kontrola – Perfekcjonizm przejawia się w mikrozarządzaniu, czyli nadmiarowej kontroli, a także podejmowaniu najdrobniejszych decyzji, takich, które manager powinien zostawić pracownikom. Istnieje silny przymus kontrolowania oraz sprawdzania, a także widoczne jest ograniczone zaufanie wobec pracowników.
• Bierność – U innych managerów perfekcjonizm będzie przejawiał się poprzez prokrastynację i bierność. Jak to możliwe? Często lęk przed popełnieniem błędu lub niezadowoleniem ze swojej pracy może blokować ruchy. W takim wypadku manager nawet podświadomie będzie robił wszystko, aby tylko nie zabrać się za zadanie, które potencjalnie może nie wyjść tak idealnie, jak chciałby tego lider.

Jak perfekcjonizm wpływa na pracę i rozwój managera?

Liczne dowody pokazują, że perfekcjonizm w roli managera może utrudniać pracę, zmniejsza satysfakcję z pracy, a także możliwość znalezienia sensu i radości na swoim stanowisku. Perfekcjoniści nie mogą znaleźć równowagi między życiem prywatnym i zawodowym. Współcześni managerowie, aby mogli odnieść sukces, muszą być dużo bardziej elastyczni, niż pozwalają na to silne ramy perfekcjonizmu.

Manager, który wpadł w pułapkę perfekcjonizmu, nigdy nie będzie zadowolony z rezultatów. O wszystkim będzie chciał być informowany i dołączany w kopii do każdego maila. Będzie wielokrotnie sprawdzał zadania swoje i innych, przez co współpracownicy nie będą czuli tak potrzebnego i motywującego w pracy zaufania. Kończy się to w praktyce zazwyczaj tak, że pracownicy sami pytają o każdą decyzję, przez co manager staje się wąskim gardłem. 

Aby odnieść sukces w dzisiejszym świecie VUCA – pełnym niepewności i zawirowań – menedżerowie muszą zaakceptować fakt, że rzeczywistość organizacyjna i biznesowa jest ściśle powiązania z popełnianiem błędów. Ponieważ idea doskonalenia polega m.in. na wyciąganiu wniosków i uczeniu się na tych dobrych i tych złych decyzjach. Rozwój organizacji – szczególnie MŚP – to proces, w ramach którego pracownicy oraz manager powinni mieć przestrzeń, czas i cierpliwość, aby doskonalić swoje rzemiosło.

Paul Arden, w swojej nowatorskiej książce “Cokolwiek myślisz, pomyśl odwrotnie” ujął bardzo zgrabnie sentencję, która jest świetnym drogowskazem dla managerów wpadających w pułapkę perfekcjonizmu: 

Zbyt wiele osób poświęca zbyt wiele czasu na doskonalenie czegoś, czego jeszcze nie zrobili. Zamiast marzyć o doskonałości, zacznij od tego, co masz, i pracuj nad tym w trakcie realizacji.

Perfekcjonizm i pracoholizm to bliscy krewni

Jakiś czas temu nagrałem cały cykl podcastów na temat objawów, zagrożeń i metod radzenia sobie z pracoholizmem. W ramach tego cyklu kilkukrotnie poruszyłem temat perfekcjonizmu, ponieważ te pojęcia są silnie ze sobą powiązane. Perfekcjonizm może przyczyniać się do pracoholizmu, z kolei manager uzależniony od pracy może wykazywać perfekcjonistyczne skłonności.

Neurotyczny perfekcjonizm jest jednym z kryteriów rozpoznawania uzależnienia od pracy wg Kamili Wojdyło. Według badaczki objawia się on najczęściej jako tendencja do wyznaczania sobie nierealistycznie wysokich standardów do osiągnięcia, a także interpretowanie pogwałcenia tych standardów, jako brak pewności co do swoich zdolności. Mówiąc prostszym językiem, managerowie, którzy są pracoholikami, często stawiają poprzeczkę tak wysoko, że nie są po prostu w stanie do niej doskoczyć.

Jednak analiza Pani Wojdyło nie jest jedyną publikacją naukową, która łączy pracoholizm z perfekcjonizmem. Powiązanie tych dwóch pojęć jest widoczne m.in. w kryteriach rozpoznawania uzależnienia od pracy w koncepcji Hornowskiej i Paluchowskiego – jako Perfekcjonistyczny styl pracy, czyli dążenie do doskonałości w wykonywaniu zadań zawodowych, które utrudnia lub uniemożliwia sprawne funkcjonowanie.

Managerze! Przekieruj perfekcjonizm w rozwój

U Andrzeja Blikle w przełomowej książce “Doktryna jakości” jednym z elementów wspierających turkus w organizacjach jest zasada, która brzmi: Nie oczekuj perfekcji, której nie da się osiągnąć – oczekuj postępu, który zawsze jest możliwy.

Warto wziąć ją sobie do serca, chociaż nie tylko ta zasada, z 10 opisanych przez autora, odnosi się do sfery perfekcjonizmu. Aby wykorzystać swój perfekcjonizm w rozwoju i odzyskać kontrolę nad swoją pracą, warto przyjrzeć się również pozostałym zasadom i wdrażać je sukcesywnie w swoją codzienność:

1. Nie szukaj winnego, by go ukarać – szukaj przyczyny, by ją usunąć.
2. Nie oczekuj perfekcji, której nie da się osiągnąć – oczekuj postępu, który zawsze jest możliwy.
3. Unikaj współzawodnictwa, które niszczy partnerstwo – stwarzaj warunki do współpracy.
4. Nie oceniaj, bo to niszczy – doceniaj bo to wzmacnia.
5. Nie mów, co jest źle – mów, co może być lepiej.
6. Nie pytaj ludzi, co mogliby zrobić lepiej – pytaj co im w pracy przeszkadza.
7. Nie buduj na kontroli – buduj na zaufaniu.
8. Nie mów, że ktoś jest zły – mów jak ty się z tym czujesz.
9. Nie zarządzaj – twórz warunki do samoorganizacji.
10. Nie bądź nadzorcą – bądź nauczycielem, moderatorem i uczniem.

Źródło: Andrzej Blikle, „Doktryna Jakości (wydanie II turkusowe). Rzecz o turkusowej samoorganizacji”

Szkolenia dla managerów pozwalają zapanować nad złymi nawykami

Zmiana zachowania jest trudna, szczególnie wtedy, gdy perfekcjonizm siedzi managerowi na ramieniu i szepcze do ucha krytyczne uwagi i wątpliwości. Jednak można wypracować nowe nawyki i oduczyć się perfekcjonistycznego spojrzenia na firmę, zespół i pracę, poprzez różnego rodzaju działania rozwojowe np. szkolenia dla managerów, coaching, mentoring. Już samo uświadomienie sobie skłonności do idealizowania środowiska pracy sprawia, że dużo łatwiej będzie managerowi zwalczyć tę tendencję i utrzymać równowagę między oczekiwaniami a możliwościami firmy.

Chcesz skorzystać ze szkoleń dla managerów?