Kryzys w rozwoju firmy? Rozwój firmy jest możliwy nie tylko w czasach koniunktury i popytu ale może przede wszystkim właśnie w czasach dekoniunktury i kryzysów. Kiedy wszystko idzie dobrze mamy mniejszą motywację do poszukiwania zmian korzystając dobrobytu. Z czasem jednak okazuje się że czarny chmury pojawiają się na horyzoncie i wtedy zaczynamy zastanawiać się jak poradzimy sobie w trudnych czasach. Jednakże, przecież nie od dziś wiemy że mamy czasy chude i tłuste. Bardzo często jednak zapominamy o tym w ferworze walki, tym bardziej, że cykle koniunkturalne trwają po około kilka lat. To co jest pewne to to, że chude lata na pewno nadejdą i lepiej już dziś się na nie przygotować.
Najpierw zrób dobrą diagnozę
Często, w sytuacjach kryzysowych, tak naprawdę zaczynamy zastanawiać się nad tym, na czym zarabiamy, a gdzie uciekają nam pieniądze. Jaki jest nasz model biznesowy i czy jest on skuteczny. Pierwszym krokiem w sytuacji jest zatem analiza bieżącej sytuacji i sprawdzenie na czym stoi nasz biznes. Tak samo jak w sytuacji spowolnienia w firmie, jak i na kryzys zewnętrzny, trzeba przygotować dobry przemyślany plan, aby nie działać chaotycznie. Analiza i ograniczenie negatywnych emocji jest podstawą działania. Emocjonalne i szybkie nieskoordynowane ruchy powodują błędne decyzje i mają zły wpływ na pracowników i jej klientów. Dobra diagnoza pozwoli podjąć odpowiednie kroki ku lepszej przyszłości w firmie.
Zwiększenie produktywności i optymalizacja procesów, a kryzys w rozwoju firmy
Czas kryzysu to dobry moment, ale i często konieczność na zwiększenie produktywności pracowników i efektywności bieżących procesów – analiza tego co robimy, w jaki sposób robimy i czy możemy to robić lepiej. Jest takie powiedzenie, które mówi, że w trakcie odpływu widać kto jest bez bielizny. Kiedy obroty firmy spadają trzeba się zastanowić jak optymalizować nasze działania produkcyjne, sprzedażowe i marketingowe, żeby wyciągnąć maksimum możliwości, z tego, co już posiadamy.
Buduj wiatraki zamiast murów kiedy nadchodzi burza
Szukaj szans, tam gdzie wcześniej ich nie widziałeś. W czasie kryzysu dobrze sprawdza się chińskie przysłowie: gdy wieją wichry zmian, jedni budują mury, a inni wiatraki. Warto się zastanowić, jakie strategie mogą wspomóc rozwój biznesu. Tutaj z pomocą może przyjść metoda SCAMPER, która pomaga odnaleźć kreatywne pomysły na wykorzystanie zasobów które posiadamy już w organizacji. Np. kiedy Facebook zrozumiał jakim skarbem są dane jego użytkowników poszybowała w górę. Skorzystał z drogi którą lata wcześniej przebył Google.
👉 Zobacz 3 case study innowacyjnych pomysłów biznesowych.
W metodzie tej chodzi o to, aby wyjść poza utarte ramy, I odnaleźć nowe metody osiągania starych celów. Zbierz pracowników, aby wykreować wspólnie nowe rozwiązania Zapytaj ich jakie mają pomysły na sytuację kryzysową. Otwórz się na wszelkie pomysły i kreatywność – wyjdź z marazmu. Im również zależy na swoich stanowiskach pracy. Bardzo dobrym pomysłem jest organizowanie wewnętrznych warsztatów i facyltacji, dzięki którym można wygenerować nowe pomysły na rozwój firmy i jej produktów. Pomocną może być tutaj wspomniana metoda SCAMPER, która właśnie polega na poszukiwaniu nowych sposobów na zastosowanie posiadanych zasobów materialnych i intelektualnych przez firmę. Polega ona na postawieniu produktów lub usług w siedmiu perspektywach:
– SUBSTITUTE – W jaki sposób możemy zastąpić obecne metody działania innymi bardziej opłacalnym lub możliwymi do realizacji w danych warunkach?
– COMBINE – W jaki sposób możemy mieszać sposoby działania, aby uzyskać nową jakość Czy produkt
– ADAPT – Jak możemy wykorzystać i zaadoptować pomysły z innych modeli biznesowych do naszego?
– MODIFY – Co możemy zmodyfikować aby otrzymać lepszą jakość i nowe produkty?
– PUT ON ANOTHER USE – Jak możemy wykorzystać to co mamy inny sposób, Np. jak możemy wykorzystać stronę internetową do generowania sprzedaży?
– ELIMINATE – Jak możemy ograniczyć funkcjonalności, które wpłyną na to że produkt będzie tańszy co zwiększy jego sprzedaż
– REVERSE – W jaki sposób możemy odwrócić kolejność procesów, np. wytwarzania produktu lub pobierania opłat z góry?
Scamper na przykładzie firmy szkoleniowej
Warto w tej sytuacji przepracować swoją sytuację zawodową i posiadane zasoby metodą Scamper, która polega na poszukiwaniu odpowiedzi w siedmiu kontekstach:
S — substitute — poszukiwanie substytutu: np. szkolenia online, zamiast offline.
C — combine — scalanie funkcjonalności lub analizowanie ich wspólnie z innymi, np. przerobienie materiałów szkoleniowych na ebook’a
A — adapt — adaptowanie pomysłów np. z jednej branży do innej, gry rozrywkowe – gry szkoleniowe
M — modify — modyfikowanie sposobu działania np. mikro zlecenia, zamiast dni szkoleniowych
P — put to another use — zmiana sposobu wykorzystania przedmiotów i usług, np. social media jako kanał edukacyjny
E — eliminate — rezygnacja z części możliwości, np. rezygnacja z drukowanych materiałów szkoleniowych na rzecz pdf
R — reverse — odwrócenie, zmiana kolejności lub układu, np. najpierw krótkie szkolenie online, później trening offline
Wykorzystaj więcej czasu na działania wdrożeniowe i innowacyjne
Kiedy pracownicy mają więcej czasu, wykorzystaj go na działania kreatywne, na które często brakowało czasu w okresie prosperity. To dobry moment na wdrażanie pomysłów na których nie było przestrzeni wtedy, kiedy firma działała na pełnym obciążeniu. W sytuacji w której przyszedł do nas wszystkich wirus Covid 19 wszyscy mieliśmy więcej czasu na to aby wyciągnąć z szafy i szuflad nowe pomysły biznesowe.
spotkania kreatywne?
Także pracownicy mają bardzo często wiele pomysłów na które nie mieli czasu, aby nawet o nich porozmawiać czy zwrócić na nie uwagę. Wiele firm szkoleniowych np. które ucierpiały w dobie pandemii przeszło z sukcesem na działania online, Podobnie stało się z firmami eventowymi, które zaczęły dostrzegać potencjał w nowej sytuacji. Te firmy, które jeszcze nie myślały o dowozach w branży HoReCa teraz musiały na szybko je wdrożyć. Wiele firm zdecydowało się uruchomić kanał sprzedaży online stawiało na prędce sklepy internetowe, nie zawsze jednak z sukcesem. Warto jednak unikać sytuacji, w które rzucamy się na zupełnie nieznane nam wody biznesowe, bo może skończyć się to porażką lub rozwodnieniem przekazu marketingowego.
Wykorzystaj gotówkę do budowania przewagi konkurencyjnej
Jeśli masz gotówkę zainwestuj w rozwój firmy, wykorzystując pojawiające się okazję Na przykład na rynku pracy, przyjmując wykwalifikowanych pracowników. Pozyskaj specjalistów z rynku których brakowało w Twojej firmie. Kryzys to przecież także czas fuzji i przejęć – okazje pojawiają się na wyciągnięcie ręki. Z drugiej strony warto pozyskać z rynku specjalistów, którzy w czasie kryzysu pojawiają się na rynku pracy, a o dobrych specjalistów jest naprawdę trudno na rynku, niezależnie czy jest kryzys czy czas prosperity.
Lekcje z pandemicznego kryzysu
Sytuacja z koronawirusem zaskoczyła wszystkich, ale potwierdziła też mądre rady biznesowe, które znamy od lat, jeśli nie wieków… Poniżej zamieszczam kilka z tych, które najlepiej pomagają ustrzec się sytuacji trudnej biznesowo:
Stawiaj na zaufanie do pracowników
Budując firmę warto bazować na zaufaniu wobec pracowników i traktować ich jako największy kapitał firmy. To oni nam pomogą utrzymać firmę na powierzchni w trudnej sytuacji. Wiele firm przetrwał właśnie sytuacje kryzysowe dzięki zaangażowaniu pracowników, Dzięki ich kreatywności a często nawet poświęceniu. Jeśli nie będziemy mieli na pokładzie właściwych ludzi to niestety, w sytuacji kryzysowej z problemami możemy zostać naprawdę sami.
Unikaj przerostu zatrudnienia
A w dzisiejszych czasach specjalizacja w wielu dziedzinach jest tak wąska, że zatrudnienie wszystkich specjalistów nawet w dużej firmie nie jest możliwe. Stosuj outsourcing tam gdzie to możliwe. Buduj zwinną firmę opartą nie tylko na świetnych pracownikach ale także na bogatej sieci kooperantów czy konsultantów – w ten sposób uzyskasz ciagły dostęp do najnowszej i aktualnej wiedzy.
Opieraj się na wskaźnikach
Definiuj i monitoruj kluczowe wskaźniki efektywności, które pozwolą tobie podejmować lepsze decyzję. Bez nich będziesz błądził jak we mgle. Wskaźniki skonstruj tak, aby wskazywały na wrażliwe dla firmy aspekty funkcjonowania. Mi chodzi tylko o wskaźniki efektywności wskazujące na wynik firmy bo na ten aspekt zazwyczaj zwracam uwagę, ale warto aby wskazywały te obszary, które z wyprzedzeniem wskażą nam trudności w firmie, np. obniżającą się jakość.
Inwestycje pod kontrolą
Inwestuj rozsądnie, aby nie zadłużać się ponad miarę. Czasem lepiej rozwijać się organicznie, niż pozyskując finansowanie zewnętrzne lub od inwestorów. Nie otwieraj także zbyt wielu projektów na raz, które mogą obciążyć ciebie i firmę operacyjnie, a organizacja pracy może szwankować. Czasem lepiej zrobić mniej, a dobrze.
Twórz rezerwy na trudna przyszłość
W czasach prosperity oszczędzaj na lata chude. Cykle koniunkturalne trwają 7-10 lat. Nie inwestuj na ich końcu. Pamiętaj, że kryzys to też okazje, a w kryzysie najważniejsza jest gotówka: kto ją ma ten wygrywa. W tym czasie można dokonywać inwestycji w przejmowanie konkurencji, realizacji projektów, których nie było możliwości zrealizować wcześniej. To jest tak że czas na to aby zatrudniać specjalistów których wcześniej trudno było znaleźć na rynku.
Zadbaj o dywersyfikację
Dywersyfikuj grupy odbiorców klientów. Niech jeden klient nie waży więcej niż 10 – 20% w Twoim portfelu, tak aby jego odejście nie zachwiało firmą w posadach. Dwór zfikacja klientów powinna dotyczyć także branż, a czasem nawet i produktów. Jeśli jedna branża się zachwieje to nie wpłynie to na nasze dochody znacząco, a jeśli jakiś produkt przestały się sprzedawać to będziemy mieli wsparcie innym produkcie. Warto też śledzić trendy i przyglądać się jakie produkty będą potrzebne w przyszłości, a jak jest stracą na wartości i w znaczeniu.
Nie uzależniaj się też od jednej platformy sprzedaży typu Facebook, Google, LinkedIn, You Tube – zmiana zasad ich funkcjonowania może pozbawić ciebie dochodu. Tak więc dywersyfikacja dotyczy także kanałów marketingowych którymi się posługujemy. Należy należy zadbać o ty o wielokanałowość.
Działaj offline i online
Bądź obecny online i offline – dywersyfikuj kanały sprzedaży – wielokanałowa sprzedaż jest przyszłością. Zastanów się w jaki sposób możesz wykorzystać internet do sprzedaży swoich produktów, niekoniecznie przez sklep internetowy, ale przez stronę internetową content marketing, reklamy w social mediach, social selling czy też kanał na YouTube. Mamy coraz wiecej możliwości, ale musimy aktualizować wiedzę w tym zakresie bp bardzo szybko się ona zmienia – dlacego warto polegać na specjalistach z wąskich obszarów wiedzy.
Bądź ostrożny i skupiony na celu i drodze do niego prowadzącej
Działaj tak jakby kryzys miał być tuż za rogiem nawet w czasach prosperity – nie stracisz czujności. Trzymaj koszty pod kontrolą, złote klamki nie są nikomu potrzebne. Kiedy dobrze idzie nie warto szastać pieniędzmi i inwestować w chwilowe mody i fanaberie. Lepiej myśleć odważnie, ale realistycznie by nie przegrzać firmy zbyt wieloma projektami i zmianami. Warto myśleć także o tym, aby nasz dług technologiczny nie był zbyt wielki, ponieważ im większy on będzie, tym trudniejsze i kosztowniejsze będą zmiany.
Inwestycja w pracowników to jednak Twoja szansa i ubezpieczenie
Inwestuj w rozwój pracowników, pomogą tobie przetrwać trudne chwile i wesprą swoją wiedzą, kiedy nadejdą trudne czasy – nawet jeśli będzie się to wiązało z zagrożeniem ich odejścia. Jednocześnie zabezpieczaj kluczową wiedzę w wewnętrznych standardach, procesach i procedurach. To że pracownicy odejdą to bardziej niż pewne, to jest kwestia czasu, ale mamy wpływa na to czy zabiorą wiedzę ze sobą czy zostanie ona w organizacji.
Cały czas monitoruj otoczenie swojej firmy
Śledź trendy i przewiduj co się może wydarzyć w Twojej branży i jej otoczeniu. Przygotowuj się na konieczne zmiany. Nie daj się ugotować jak przysłowiowa żaba w garnku, która powoli przyzwyczaja się do wysokiej temperatury i w końcu ginie. Przygotuj się na negatywne scenariusze na rynku, jak coś się wydarzy będziesz wiedzieć co robić. Plany awaryjne, stress testy powinniśmy przygotowywać właśnie na takie trudne i nieprzewidziane sytuacje, które niestety coraz częściej się przytrafiają w naszym złożonym świecie
Podsumowanie
Czasy kryzysowe, to czasy pełne negatywnych emocji, komunikatów i zagrożeń, z jednej strony, a z drugiej strony, ocean możliwości z którego można się napić, jeśli nauczymy się odparowywać z niej sól – trudne, ale możliwe. Wszystko jest w naszych głowach i naszych przekonaniach i wiele zależy jak podejdziemy do sytuacji. Oczywiście, zawsze jest ryzyko, że się nie powiedzie, ale będziemy mogli za kilka lat spojrzeć w lustro bez wyrzutów sumienia, że nie zrobiliśmy odpowiednio wiele.
Maciej Sasin
Konsultant rozwoju organizacji. Założyciel firmy Akademia Rozwoju Kompetencji specjalizującej się w rozwoju organizacji. Biznesem zajmuje się od 15 lat, pracuje m.in. w branżach motoryzacyjnej, agro, ubezpieczeniowej, szkoleniowej. Autor książek Budowanie zaangażowania, Efektywny system pracy oraz Skuteczna sprzedaż. Model, który zwiększy Twoje zyski. Checklisty dla biznesu, Pro Meeting Tools – Efektywne prowadzenie spotkań offline i online. Pomaga firmom budować zaangażowanie pracowników.
Foto: nikita-kachanovsky-bLY5JqP_Ldw-unsplash