Świat biznesu potrzebuje prawdziwych liderów w zarządzaniu. Bez nich rozwój firmy będzie utrudniony jeśli nie niemożliwy. Lubię przedstawiać kompetencje lidera za pomocą metafory człowieka i części ciała, które symbolizują poszczególne kompetencje i postawy. W tym artykule opiszę pokrótce tą metaforę, pokazując jakie kompetencje są najważniejsze z perspektywy efektywności w pracy lidera na poziomie celów i relacji.
Kluczowe kompetencje lidera – fundament pracy
Fundamentem, na którym stoi menedżer, są zasady i konsekwencja w ich przestrzeganiu. Dobry lider, wspólnie z zespołem, wypracowuje zasady, których jest strażnikiem. Oczywiście, każdy członek zespołu ma prawo do odwoływania się do wspólnie ustalonych zobowiązań członków zespołu wobec siebie.
Obok wspólnie wypracowanych zasad ważne jest również to, aby konsekwentnie ich przestrzegać. Bez pierwiastka konsekwencji żadne zasady nie będą funkcjonować dobrze. Potrzebujemy, wspólnie ze wszystkimi członkami zespołu, przestrzegać i rozwijać kontrakt zawarty w grupie. Taki kontrakt zespołowy powinien się zmieniać i rozwijać razem z grupą, zakresem obowiązków i celami do osiągnięcia.
Nastawienie na cel i relacje dwie – kluczowe kompetencje lidera
Lider musi stać stabilnie na dwóch nogach. Pierwsza noga symbolizuje relacje, a druga cele. Jeżeli w procesie zarządzania zespołem będziemy osłabiać którąś z nóg, na przykład, będziemy stawiać tylko na efektywną i bezwzględną realizację celów, to niestety, ale efektywność pracy lidera, a zarazem zespołu nie będzie optymalna. Taki lider będzie prawdopodobnie zarządzał tylko przez naciski na realizację celów, nie dając odpowiedniego wsparcia i patrząc przez pryzmat tabelek. Prędzej, czy później doprowadzi w ten sposób do osłabienia motywacji pracowników i spajającego zespół klimatu. Taki lider może wydawać się bezduszny i nieludzki odseparowany od prawdziwego życia, które toczy się w zespole.
Patrząc z drugiej strony na rolę lidera, jeżeli nadmierny nacisk położy jedynie na wartościowe, dobre relacje, atmosfera w zespole, prędzej czy później okaże się, że zespół nie osiąga wyników. Co więcej, relacje też zaczną się pogarszać w zespole, ponieważ konflikty, niedopowiedzenia, brak konsekwencji w przestrzeganiu zasad, doprowadzą do pogorszenia atmosfery i efektywności.
Tak więc, aby zespół był efektywny, lider zespołu musi dbać o te dwie nogi relacji i celu, aby mógł stabilnie, a nie kuśtykając poruszać się do przodu i dawać satysfakcję wszystkim członkom zespołu z jego współtworzenia.
Etyka w pracy nowoczesnego lidera
Symbolicznie w moim modelu lidera, aspekt etyczny symbolizuje kręgosłup. Jak wiadomo kręgosłup spaja i utrzymuje możliwość i stabilizację ruchu ciała. Podobnie jest z rolą lidera. Lider poprzez swoje zachowania powinien być dobrym przykładem dla pracowników. Jeżeli zachowuje się niespójnie, nieetycznie, to znaczy, że daje przyzwolenie na takie zachowania członkom zespołu.
Dobry lider daje przykład swoim zachowaniem, ale także zauważa pozytywne zachowania innych członków zespołu, wzmacnia je, nazywa i mówi o nich. Nawet jeżeli musi podjąć decyzję, która jest trudna, postępuje zgodnie z zasadami, które wspólnie ustalił z zespołem. Odwołuje się także do misji i wizji firmy i nie daje sobą manipulować, a jednocześnie, nie manipuluje innymi ludźmi. Dba o otwartość i szczerość we wzajemnych relacjach.
Rolą lidera jest budowanie zaangażowania członków zespołu
Budowanie zaangażowania symbolizuje prawa ręka lidera naszego modelu. Budowanie zaangażowania oznacza, że lider motywuje wskazuje cel, daje informację zwrotną. Nie obawia się też kontrolowania i monitorowania aspektów w pracy i wskaźników które przyczyniają się do realizacji celów zespołu. W ten sposób pokazuje członkom zespołu, co jest ważne i w którym kierunku należy podążać.
Optymalizacja procesów pracy w roli lidera
Rolą lidera jest również optymalizowanie efektywności i procesów w pracy w zespole. Lider musi nieustannie dążyć do tego, żeby zauważać te obszary, które nie funkcjonują i samodzielnie lub wspólnie z zespołem naprawiać te błędy. Dlatego w moim modelu lewa ręka symbolizuje to kluczowe działanie. Uważam, że lider powinien w ten sposób pokazywać, że należy cały czas stawać się lepszym zespołem, pracownikiem, a finalnie, lepszą firmą. To doskonalenie się powinno być wpisane w DNA każdej firmy, aby ustrzec się rutyny i marazmu w organizacji. Skład tej kompetencji wchodzą takie umiejętności jak zarządzanie zmianą, zarządzanie procesami czy też rozwiązywanie konfliktów.
Empatia w roli nowoczesnego lidera
W modelu nowoczesnego lidera bardzo ważną rolę pełni też empatia – symbolizuje ją serce. Oczywiście empatia to część inteligencji emocjonalnej, ale w roli lidera bardzo ważne jest to, aby zrozumieć perspektywę różnych stron: klienta, pracowników czy kierownictwa wyższego szczebla. Dzięki empatii która nie jest rozumiana po prostu jako tłumaczenie się z niepowodzeń i błędów, ale jako umiejętność postawienia się perspektywy innej osoby, zrozumienia sytuacji i znalezienia odpowiedniego działania, które usprawni pracę czy poprawia atmosferę w firmie i zespole.
Nie mam też tutaj na myśli wchodzenia w rolę „adwokata diabła”. Zrozumienie nie oznacza także pobłażliwości. Empatia nie ogranicza konsekwencji i obchodzenia zasad, które powinny wszystkich obowiązywać bez wyjątku. Oczywiście, trzeba być elastycznym, ale zawsze jeżeli odstępuje się od wspólnych zasad, starajmy się przestawić nasze intencje, a nie po prostu zmieniać reguły w trakcie ich obowiązywania, traktując ludzi nierówno lub niesprawiedliwe .
Komunikacja w roli nowoczesnego lidera
Rola lidera to w dużej mierze komunikacja, a w tym modelu najlepiej symbolizuje ją głowa, a dokładniej: usta, oczy, uszy i nos. Lider musi działać na zasadzie: widzę, słyszę, czuję – rozmawiam i reaguję. Czyli, jeżeli zauważa jakieś niekonstruktywne zachowanie, wyczuwa jakąś problematyczne sytuacje, nie chowa głowę w piasek, tylko rozmawia o niej z zespołem. I tu znowu odwołam się do empatii i do konsekwencji, która jest podstawą w roli lidera: nie może on unikać konfliktów i spojrzenia twarzą w twarz wyzwaniom.
Strategia w roli nowoczesnego lidera
Lider zespołu musi mieć strategią dojścia do celu który sobie wyznaczył klub został postawiony przed zespołem. Nie zawsze musi oznaczać samodzielnie, może to zrobić ze swoim zespołem, ale warto żeby ta strategia była. Strategia dojścia do celu to często brakujący element w zarządzaniu w roli lidera. Dobry lider musi posiadać wizję przyszłości i sposób dotarcia do niej. W ten sposób utrzymuje wysoką motywację członków zespołu i daje powód do działania i rozwoju.
Rola lidera w zespole
Rola lidera w zespole jest kluczowa dla jego skutecznego funkcjonowania i osiągania celów. Lider jest odpowiedzialny za formułowanie wizji i celów zespołu oraz komunikowanie ich reszcie grupy. Z tego powodu rola lidera w zespole pozwala na jasne określenie celów i kierunków działania. Kolejny ważny aspekt, który odgrywa rola lidera w zespole, to wsparcie i rozwój. Manager powinien wspierać rozwój osobisty i zawodowy członków zespołu, zapewniając im odpowiednie szkolenia, mentorstwo oraz możliwości rozwoju umiejętności i kompetencji. Inna ważna rola lidera w zespole dotyczy rozwiązywania konfliktów. Musi on być zdolny do identyfikowania i rozwiązywania problemów, które mogą wystąpić w pracy zespołowej. Manager musi być elastyczny i kreatywny w podejściu do rozwiązywania trudności oraz podejmować decyzje w sytuacjach niepewnych.
Długofalowe myślenie w roli nowoczesnego lidera
Lider ma strategię musi patrzeć długofalowo i widzieć konsekwencje decyzji i działań, które podejmuje. Powinien reagować na bieżąco, na wszelkiego rodzaju zmiany, a jednocześnie, musi być konsekwentny w realizacji tej wizji i mieć wewnętrzną pewność, że to co realizuje, rzeczywiście daje wartość. Długofalowe myślenie oznacza, że czasem trzeba podjąć niepopularne decyzję, albo wręcz cofnąć się kilka kroków w rozwoju dokonując zwrotu, a czasem może zrezygnować z nadarzającej się szansy mając na uwadze długofalowy cel do którego dąży.
Ta długofalowa wizja i sposób myślenia powodują z jednej strony silną koncentrację na celu, a z drugiej, jest kanwą do budowania relacji i zaangażowania zespołu.
Maciej Sasin
konsultant rozwoju organizacji, trener, coach
założyciel Akademii Rozwoju Kompetencji
