Definicja stanów „Ja” została określona w rozdziale na temat stylów osobistych Julie Hay w książce Analiza Transakcyjna dla trenerów. Style interpersonalne powiązane są z wewnętrznymi stanami „Ja”, na których oparta jest nasza struktura myślenia. Ma to również swoje odniesienie w komunikacji biznesowej. Świadomość występowania danego stanu „Ja” pozwala nam na lepsze podejmowanie decyzji oraz udoskonalenia umiejętności komunikowania pomiędzy menadżerem a pracownikiem.
Przedstawione poniżej stany „Ja” zostały opisane przez Eric’a Berne’a. Początkowa koncepcja przedstawiała 3 typy, które zostały potem rozwinięte o podtypy i udoskonalone. Świadomość występowania konkretnego stylu, pozwala nam dostosować przekaz komunikacyjny na tyle, by lepiej porozumieć się z drugą osobą. Warto zwrócić uwagę na zrównoważenie występujących w naszym działaniu stylów interpersonalnych tak by nie wpaść w przesadę.
Szkolenie: Analiza Transakcyjna w zarządzaniu
Stan Ja – Dziecko
Dziecko Naturalne
Osoby operujące tym stylem łatwo ujawniają swoje prawdziwe odczucia i potrzeby – podobnie jak dzieci. W komunikacji z drugim człowiekiem okazują szczerość i naturalną ciekawość. Ich pomysłowa postawa przydaje się w kreatywnych zadaniach, w których nadrabiają swój brak doświadczenia entuzjazmem i chęcią współpracy.
Pracownik w stylu DN jest chętny do współpracy. Dobrze odnajduje się w zespole, często nieskrępowanie zadając pytania lub wyrażając jasno swoje potrzeby. W pracy jest kreatywny i życzliwy w stosunku do otaczających go ludzi. W naturalny sposób ciekawi go to, co dzieje się w miejscu pracy.
Menadżer w stylu DN jest otwarty na nowe rozwiązania, proponowane przez współpracowników. Cechuje się życzliwością oraz pozytywnym nastawieniem w stosunku do swojego otoczenia, przejawia chęć uczestniczenia w życiu zespołu. Jednocześnie nie obawia się wyzwań w postaci problemów, które mogą wystąpić w zespole lub sytuacji kryzysowych w firmie.
Szkolenie: Analiza Transakcyjna w zarządzaniu
Chcesz rozwijać swoich pracowników oraz firmę?
Problemy, które mogą się pojawić:
Jeśli nieustannie przebywamy w stanie „Ja” dziecka naturalnego, ludzie mogą nas odbierać jako osoby dziecinne, zbyt emocjonalne i niedojrzałe. Ekspresja naszych stanów emocjonalnych, może popadać w skrajność i zaburzać funkcjonowanie grupy. Dodatkowo, brak krytycznego podejścia do wielu spraw, skutkuje przygnębieniem lub sporym zawodem, w obliczu nieudanego projektu lub poważnej pomyłki drugiego pracownika. Warto pamiętać, że zabawa się kończy, gdy rozpoczyna się poważna praca/projekt.
Dziecko Przystosowane
Osoby będące w tym stylu zaczynają wyczuwać oczekiwania, jakie stawia przed nimi firma. Wiedzą jakie zasady obowiązują w firmie oraz jak ich przestrzegać. Rozwijają swoje sposoby komunikacji oraz zachowania, tak by były dostosowane do standardów kultury organizacyjnej, w której się znajdują. Tak jak w przypadku dziecka, które uczono kiedy mówi się „proszę”, a kiedy „dziękuje”, również poprzez naśladownictwo, tak podobnie w firmie pracownik uczy się świadomie oraz podświadomie, zasad formalnych i nieformalnych, panujących w firmie.
Pracownik w stylu DP jest świadomy swoich obowiązków i stara spełniać oczekiwania, wyznaczone przez firmę, jednocześnie przestrzegając ustalonych wewnątrz organizacji zasad pracy. Posiadając już jakąś wiedzę na temat swoich obowiązków i firmy, pracownik rozumie i akceptuje wagę wyznaczonych menadżera zadań. Osoba będąca w tym stylu dostosowuje swój styl ubierania, komunikacji oraz zachowania do atmosfery panującej w firmie, oczekując akceptacji oraz otwartości ze strony innych pracowników.
Szkolenie: Analiza Transakcyjna w zarządzaniu
Menadżer w stylu DP podobnie jak pracownik powinien reprezentować te same postawy, zwracając uwagę na oczekiwania osób znajdującym się na wyższym szczeblu struktury firmy. Warto zwrócić uwagę na to, że menadżer jest głównym wzorem do naśladownictwa innych pracowników, jego podejście do zadań, budowanie relacji, mowa niewerbalna – to wszystko wpływa na podejście innych współpracowników.
Problemy, które mogą się pojawić:
Jeśli stan „Ja” Dziecka Przystosowanego będzie dominował w naszym działaniu, możemy zostać postrzegani jako osoby niepewne, ciągle zabiegające o akceptacje, pozbawione asertywności. Firma może niechętnie powierzać nam odpowiedzialne zadania, tym samym, możemy czuć się niedocenieni firmie. Z drugiej strony próba skrajnego przełamania uległości, która miałaby być podstawą asertywności, może zostać odebrana jako przejaw buntu i agresji. Trzymanie się zasad jest dobre, jednak elastyczne podejście pozwoli nam na osiągnięcie odpowiednich efektów do zaistniałej sytuacji.
Stan Ja Rodzic
Rodzic Opiekuńczy:
Osoby komunikujące się w tym stylu z uwagi na swoje doświadczenie są chętne do wdrażania nowych pracowników w życie firmy. Doradzają, budują wokół siebie dobrą atmosferę, zwracają swoją uwagę również na potrzeby stałych pracowników. Rodzic opiekuńczy roztacza troskę nad swoimi podopiecznymi, jest empatyczny i wyczuwa nastroje osób w swoim otoczeniu. Służy radą oraz pomocą w razie potrzeby lub chętnie podejmuje się pomocy w rozwiązywaniu problemów innych osób.
Pracownik w stylu RO: Osoba znajdująca się w tym stylu interpersonalnym udziela wsparcia mniej doświadczonym pracownikom. Czasem drobnym gestem budzi sympatie innych osób – to przyniesie kawę, to skseruje dla kogoś papiery lub zaniesie dokumenty na inne piętro. Często okazuje wsparcie emocjonalne i otuchę dla osób w trudnych chwilach, co pozwala na osiągnięcie głębszej więzi w zespole w sytuacjach kryzysowych.
Menadżer w stylu RO: Sumiennie wdrażanie w system pracy nowych pracowników oraz z zaangażowaniem koordynuje ich rozwój. Okazuje troskę i zrozumienie dla błędów pracowników niedoświadczonych. Wspieranie przy wykonywaniu nowych zadań, monitoruje ich przebieg oraz udziela wsparcia w momencie zaistnienia problemu lub trudnej sytuacji w jakiej znalazł się pracownik lub zespół.
Zapraszamy do lektury fragmentu książki Budowanie zaangażowania
Problemy, które mogą się pojawić:
Zbyt długie przebywanie w tym stylu powoduje nadgorliwą chęć pomagania, która pozbawia pracowników nauki samodzielności. Niektórzy pracownicy mogą poczuć się niedoceniani lub ubezwłasnowolnieni. Inni mogą czuć uraz z powodu braku możliwości wykazania się z własnych umiejętności. Pracownicy z wygody mogą rezygnować z odpowiedzialności za swoje czyny i popełniane błędy.
Rodzic Normatywny:
Osoba w tym typie zdaje sobie sprawę, że dla odpowiedniej opieki roztaczanej nad grupą ważne jest również wytyczenie pracownikom określonych granic i zasad, które powinny być przestrzegane. Służy to budowaniu określonego systemu działania oraz zachowania w firmie – innymi słowy tworzeniu kultury organizacyjnej. Tak samo jak rodzic normatywny ustala zakazy postępowania wobec dzieci, które mogą narazić się na niebezpieczeństwo, tak samo menadżer/właściciel firmy wyznacza określone zasady w celu uniknięcia błędów, które mogą zaważyć na funkcjonowaniu całej firmy.
Pracownik w stylu RN: Osoby tego typu postępują stanowczo wobec innych współpracowników a nawet klientów. Jasno przedstawiają swoje wymagania oraz omawiają sposoby i rozwiązania, dzięki którym te wymagania zostaną spełnione. Stosują się do określonych zasad wyznaczonych przez firmę, sami planują sobie plan działania w oparciu o zadania, jakie mają do wykonania. Cechuje ich asertywność i pewność siebie.
Menadżer w stylu RN: Omawia zasady działania z pracownikami i egzekwuje je, unikając nieuczciwego postepowania. Osoba w tym typie zachowuje sprawiedliwy sposób działania wobec wszystkich pracowników z uwzględnieniem swojej osoby. Prowadzone przez niego spotkania są merytoryczne, dobrze zaplanowane oraz zrozumiale przedstawione innym pracownikom. Cechuje go profesjonalizm i kompetentne podejście do swoich obowiązków.
Problemy, które mogą się pojawić:
Zbyt długie przebywanie w stylu rodzica normatywnego może skutkować postrzeganiem nas jako służbistów, osoby nieelastyczne i twardo zamknięte w swoich zasadach. Pracownicy tego typu są również odbierani jako osoby władcze i apodyktyczne. Wysoka skrajność tego stylu może również ocierać się o mobbing, w momencie, gdy sztywność zasad wykorzystujemy pod swoje indywidualne wymagania. Pamiętajmy, jak ważne jest przedstawienie pracownikom zasad w odpowiedni sposób, który pozwala na większe zrozumienie i akceptacje.
Stan ja Dorosły
Funkcjonalny dorosły:
W tym stanie „Ja” kładziemy nacisk na racjonalne myślenie i logiczne rozwiązywanie zaistniałych sytuacji. Rozumiemy przyczynę oraz skutek sytuacji z jakimi mamy okazję się zmierzyć, co pozwala nam na skuteczne rozwiązywanie problemów. Osoby pracujące w tym stylu widzą zależność pomiędzy ich postępowaniem, reakcją innych ludzi oraz wynikiem pracy. Mają systemowy sposób patrzenia na świat, co pozwala im na lepsze zrozumienie otaczającej ich rzeczywistości.
Pracownik w stylu FD: Jest to osoba świadoma, wyciągająca wnioski z popełnionych błędów. Na ich postawie szlifuje nowe, jeszcze lepsze rozwiązania tak, by przyczyniły się do rozwoju firmy i osiągnięcia sukcesu. Pracownik w tym stylu wie, że jego sposób działania ma wpływ na funkcjonowanie całego zespołu oraz firmy.
Menadżer w stylu FD: Osoba skłonna do kompromisów, wypracowania wspólnych rozwiązań i dzielenia się obowiązkami. Zwraca uwagę na zachowanie pracowników, widzi zależność pomiędzy ich potrzebami i uczuciami, skupia się na rozpoznaniu motywacji i przełożeniu jej na realizowane zadania w pracy. Zwraca uwagę na przyszłość, analizuje działanie zespołu pod kątem osiągnięcia odpowiednich wyników wyznaczonych przez firmę.
Problemy, które mogą się pojawić:
Zbyt długie przebywanie w tym stylu dorosłego funkcjonalnego może wpłynąć na postrzeganie nas jako osoby zbyt analityczne i pozbawione intuicji. Często przejawem przebywania w tym stylu „Ja” jest zbytni perfekcjonizm pracowników jak i menadżerów, który wpływa na prędkość podejmowania decyzji i zaburzenie organizacji czasu. Nasze zachowanie jest zbyt metodyczne co buduje dodatkowy dystans i brak zrozumienia ze strony innych pracowników. Warto sięgnąć do doświadczenia, jakie posiadamy i poddać się czasem wpływowi intuicji, by zaoszczędzić zdrowia na ciągłe analizowanie podobnych zadań i problemów, jakie pojawiają się w firmie.
Zapraszamy do lektury fragmentu książki Budowanie zaangażowania
Magdalena Tyl
Specjalista ds. szkoleń i marketingu
Akademia Rozwoju Kompetencji
Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk za zgodą autora.
W celu zapoznania się z naszą ofertą, zapraszamy Państwa do kontaktu telefonicznego lub klikając na poniższy formularz zgłoszeniowy:
lub
